Akaryakıtta uygulanan eşel mobil sistemi kapsamında, artan maliyetlerin tüketicilere yansımaması için, kur ve petrol fiyat artışları ÖTV’den karşılanıyor. Ancak gerek kur gerekse petrol fiyatındaki aşırı artış, vergi oranlarında indirime yönelik marj bırakmadı. Yani akaryakıt ürünlerinden alınan ÖTV sıfır noktasına kadar geriledi. Bu durumda artan maliyetin vergi yoluyla karşılanmasının da sonuna gelinmiş oldu. Gelir İdaresi E. Strateji Geliştirme Daire Başkanı Nazmi Karyağdı, eşel mobil sistemden vazgeçilmesi halinde verginin fiyata eklenerek litre başına 2.5-3 TL arasında zammın otomatik olarak pompa fiyatına yansıtılacağı anlamına geldiğini bildirdi.
Dünya’dan Hüseyin Gökçe’nin haberine göre, Nazmi Karyağdı, eşel mobil sisteminin uygulama sürecinde, Türk Lirası’nın değer kazandığı dönemlerde akaryakıt kaynaklı ÖTV gelirlerinde ciddi azalma yaşandığı bilgisini verdi. Buna göre 2017 yılında 65 milyar 622 milyon lira olan ÖTV geliri, TL’nin değerlendiği 2018’de 55 milyar 593 milyar liraya geriledi. 2019’da 60.1 milyar lira olan ÖTV tahsilatı, 2020’de 69 milyar lirayı bulurken, bu yılın Ocak-Eylül dönemindeki tahsilat 26 milyar 178 milyon lira oldu.
Enflasyonu düşürmeyi hedefleyen maliye politikasının aracı olarak uygulanan sistemin vergi gelirini azaltmasına karşın, vatandaş ve işletmelerin fiyat artışına maruz kalmasını önlediğini vurgulayan Karyağdı, bunun maliyet enflasyonunu önemli ölçüde azalttığını dile getirdi.
“ETKİSİ YIKICI OLABİLİR”
ÖTV kaynaklı azalan vergi geliri için yeni kaynak arayışlarına girişildiğine değinen Nazmi Karyağdı, bunları, “Tütün ve alkol ürünleri üzerindeki ÖTV’nin artırılması, finansman gider kısıtlaması, araç giderlerinin yüzde 70’inin gider yazılması, bu yıl yüzde 20’ye inmesi gereken kurumlar vergisi oranının yüzde 25’e çıkarılması vb. gibi” şeklinde sıraladı. Azalan gelirin diğer vergiler üzerinden karşılanmasının geçici bir çözüm olduğuna vurgu yapan Karyağdı, bunun etkilerinin kalıcı olabileceği uyarısında bulundu. Dolaylı vergilerin azaltılarak ekonominin sağlıklı bir patikaya yönlendirilmesine gerektiğine işaret eden Nazmi Karyağdı, önerilerini 4 maddede özetledi:
– Gelir İdaresinin, etkinliğini artırmaya yönelik 2005’te başlattığı çalışmaları yeniden gündemine alması ve hızla dönüşüm sürecini tamamlaması,
– Kayıt dışılığı teşvik eden mevzuat düzenlemelerinin ortadan kaldırılması ve siyasi olarak bu mücadelenin öncelikli konu olarak desteklenmesi,
– Ülke içinden transfer fiyatlandırması yöntemleriyle kazanç aktarılmasının denetim ve uygulama ile önlenmesi,
– Harcama ve tasarrufa kaynak olan her türlü gelirin verginin konusuna girmesi. Bununla beraber hem düzenleme hem de uygulama olarak adil bir vergi sisteminin yeniden inşa edilmesi.
AKARYAKITTA EŞEL MOBİL NEDİR?
Eşel Mobil Sistemi (EMS), akaryakıt ürünlerinden alınan ÖTV’nin (Özel Tüketim Vergisi) indirilmesi ya da artırılması uygulamasıdır.
Benzin, motorin ve otogaz fiyatlarında uygulanan Eşel Mobil Sistemi (EMS), akaryakıt ürünlerindeki fiyat hareketlerini dengelemek veya belli bir tutarda sabitlemek amacıyla bu ürünler üzerinden alınan özel tüketim vergisinin ürünlerdeki fiyat artış ve azalışları ile ters orantılı şekilde arttırılıp azaltılması şeklinde uygulanan bir sistemdir.
Bu sistem Türkiye’de geçen yıldan bu yana uygulanıyor.
9167,58%0,98
38,54% 0,33
43,62% 0,20
4016,84% 0,33
6526,84% 0,67
