1999 depreminde ülke büyük yıkıma uğramasına ve 2002’den bu yana Türkiye’yi tek parti iktidarı yönetmesine rağmen Cumhurbaşkanlığı 2021 Yılı Programı’nda sadece 'Türkiye Afet Yönetimi Stratejisi ve Eylem Planı Hazırlanacak' denilmesi dikkat çekti. Toplam 493 sayfadan oluşan Programda, “Afet Yönetimi” ile ilgili dilek ve hedeflerin olduğu bölümü için sadece 3,5 sayfa yer ayrıldı. Cumhurbaşkanlığı verilerine göre, Türkiye’de 38,4 milyon konut bulunmasına karşın, bunların sadece yüzde 25,5’ine denk düşen 9,8 milyonunun Doğal Afet Sigortası bulunuyor.
İzmir depreminin bir kez daha depremle ilgili hazırlıkların yetersizliğini gözler önüne serdiği günümüzde dikkatler Türkiye’nin bu alanda hangi önlemleri aldığı konusuna yoğunlaştı. Hükümet sisteminin değişmesi nedeniyle bu konuda tek yetkili kurum Cumhurbaşkanlığı olduğu için 2021 Yılı Programı deprem konusunda neler yapılacağının ipucunu veren en önemli resmi belge haline geldi.
Cumhurbaşkanlığı 2021 Yılı Programı üzerinde ANKA’nın yaptığı inceleme ise önümüzdeki yıl için özellikle depreme karşı alınacak somut önlemlerin yetersizliğini ortaya koydu. “Dünyada ve Türkiye’de doğal afetlerin şiddeti ve sıklığı artmaktadır. Yanlış arazi kullanım kararlarını ve düzensiz yapılaşmaya bağlı olarak afetlerin olumsuz etkilerinin artması sonucunda, ekonomik ve sosyal maliyetler giderek yükselmektedir” denilen Cumhurbaşkanlığı Programı’nda, 2021 yılı için doğrudan hayata geçirilecek hiçbir uygulamanın yer almadığı görüldü.
TÜRKİYE AFET YÖNETİM STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI HAZIRLANACAK
Önceki yıllardaki programlarla benzeri cümlelerin olduğu gibi aktarıldığı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda sadece genel “politikalar” ve “yürütülecek faaliyetler”in sıralandığı görüldü. Programa göre 2021 yılında “yürütülecek faaliyet ve projeler” şöyle:
* Türkiye Afet Yönetim Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacak.
* Türkiye Afet Risk Azaltma Planı ve Türkiye Afet Yönetim Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacak.
* Kamu hizmet binalarının envanteri çıkarılacak. Riskli binaların güçlendirilmesi için çalışma yürütülecek.
* 20 ilde afet risk azaltma planları hazırlanacak.
* Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES) geliştirilecek.
* Afet riski yüksek olan en az bir ilde afet sonrası iyileştirme planı hazırlanacak.
* Heyelan için oluşturulan kavramsal model, pilot alanda uygulanmaya başlanacak.
* Afet tehlike derecesi yüksek olan yerlerde afet türlerine göre risk haritaları hazırlanacak.
* Kesintisiz ve güvenli haberleşme altyapısı için 12 ilde Sayısal Telsiz Sistemi kurulacak.
* İl ve ilçe bazında riskli ve rezerv alanlara kentsel dönüşüm stratejileri hazırlanacak.
* Afet ve acil durum toplanma alanları tespit edilerek imar planlarında gerekli düzenlemeler yapılacak.
4 KONUTTAN SADECE BİRİSİ SİGORTALI
2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nde kayıtlı toplam konut sayısı eylül sonu itibarıyla 38,4 milyon oldu. Deprem nedeniyle binaların yıkılması, hasar alamsı durumunda oluşturulan Fon aracılığıyla ödeme yapılmasını sağlayan Doğal Afet Sigortası’nda ise istenilen yaygınlığın sağlanamadığı da Cumhurbaşkanlığı Programı ile ortaya çıktı. Doğal Afet sigortası Kurumu (DASK) verilerine göre Ekim 2019’da 9,5 olan sigortalı konut sayısı bir yılda sadece 300 bin artarak Ekim 2020’de 9,8 milyona ulaştı. DASK verilerine sigortalılık oranı yüzde 55,4 olarak saptandı. Ancak Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde 38,4 milyon konut göründüğü için DASK sigortası yapılan konut oranı ancak yüzde 25,5 olduğu sonucu ortaya çıkıyor. En yüksek DASK sigortalılık oranı yüzde 67,1 ile Marmara olurken en az oran ise yüzde 48,1 ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görüldü.
685 BİN RİSKLİ BİNA VAR
Kentsel dönüşüm kapsamında bugüne kadar 59 ilde 268 riskli alan, 33 ilde 158 kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ve 11 ilde 16 yenileme alanı ilan edildiği belirtilen programda, toplamda 685 bin bağımsız birimin riskli yapı olduğu sonucuna varıldığı bilgisi yer aldı.